Zrównoważony rozwój to nie ideologia.

Robert Adamczyk, doradca do spraw ESG w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju, członek grup eksperckich – doradzających m.in. Komisji Europejskiej – oraz Platformy Zrównoważonego Finansowania przy polskim Ministerstwie Finansów był gościem podcastu Sustainable Brand Book. Rozmawiali z nim Jolanta Zdrzałek, dyrektor zarządzająca SB Polska oraz dziennikarz Kuba Sito. 

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, na rzecz którego pracuje gość podkastu, został utworzony na początku lat 90, a jego głównym celem jest wspieranie transformacji w kierunku gospodarki rynkowej, szczególnie w sektorze prywatnym, w państwach: Europy Środkowo-Wschodniej, Azji Centralnej i wybrzeża Morza Śródziemnego.

Warto podkreślić, że EBOiR jest międzynarodową instytucją finansową, w której udziały mają m.in. Stany Zjednoczone, Japonia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy. Polska posiada 1,28% udziałów (jest 17-tym co do wielkości udziałowcem). Większość udziałów należy do krajów UE i właśnie dlatego Bank stosuje europejskie standardy, wspierając rozwój sektora prywatnego. Gdziekolwiek inwestuje, wspiera inicjatywy na rzecz dekarbonizacji, zielonej energii, pamiętając o aspektach społecznych i ładzie korporacyjnym. 

Z powodu wojny zamknął działalność w Rosji i na Białorusi. Po zakończeniu walk, zapewne odegra kluczową rolę w odbudowie Ukrainy. 

Ważne jest wspólne działanie

– Jestem jednym z trzech tysięcy przedstawicieli Banku, a 10 proc. z nas zajmuje się wyłącznie sprawami zrównoważonego finansowania – stwierdził Robert Adamczyk. – Mam polskie korzenie, więc szczególnie bliskie jest mi to, co dzieje się w tym kraju. Zaangażowałem się też w działanie Platformy Zrównoważonego Finansowania, ponieważ uważam, że jest to bardzo dobra inicjatywa Ministerstwa Finansów. Potrzebna, by uruchomić środki unijne, międzynarodowe, ale też prywatny kapitał. Chodzi o to, żeby stworzyć mechanizmy, które będą wspierały takie procesy. W tym celu współpracujemy z GPW i KIG, chcąc pomóc w dalszej transformacji polskiej gospodarki. Należy pamiętać, że w tej dziedzinie nie może być barier politycznych. Nie ma znaczenia, czy jest ktoś wybiera kolor czerwony lub zielony. Ważne jest wspólne działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju. Ze względu na zmiany klimatyczne, które widać gołym okiem, mamy coraz mniej czasu, by przeprowadzić transformację w tym duchu. 

Dla biznesu aspekty społeczne są dziś szczególnie istotne, zwłaszcza w świecie zagrożonym recesją, którą powoduje wojna w Ukrainie. Wiele marek zbudowało swą pozycję na reputacji. A to oznacza, muszą prezentować określone podejście do zagadnień środowiskowych i klimatycznych, co jest ważne dla młodszej generacji klientów. Reputacja zależy od tego, jak traktuje się pracowników, skąd pochodzą surowce, czy w procesie produkcji za granicą przestrzega się praw człowieka.

Ujednolicone standardy

Dlatego potrzebne są ujednolicone standardy, takie jak raportowanie ESG, obejmujące nie tylko elementy finansowe, ale też obowiązki społeczne, środowiskowe i dotyczące ładu korporacyjnego. O sprawach tych głośno mówiono już 20 temu, ale dopiero od pięciu widać istotny postęp. Kwestie związane z ryzykiem środowiskowym były analizowane już w latach 90. Obecnie wszystkie kraje z grupy G20 deklarują, że ekologia to kluczowa sprawa i potrzebny jest wspólny program przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

Jak to przekłada się na biznes? Korporacje budują strategie na kolejnych 10 lat. Wiedzą o tym, że ich wycena jest związana nie tylko z wcześniejszymi i obecnymi wynikami, ale też z realistyczną wizją funkcjonowania w kolejnych latach. A to jest związane z wpływem klimatu na dostęp do określonych materiałów i surowców. Spółka, która wydobywa węgiel, nie przetrwa, jeśli się w porę nie przekształci. 

Kary za nieprawidłowe raportowanie

Financial Times codziennie pisze o przestrzeganiu zasad sustainability, np. o karach za złe niewłaściwe raportowanie informacji w ramach ESG. A to dopiero początek trendu. Na rynku jest coraz więcej środków na zielone inwestycje, w odróżnieniu od tradycyjnych. Jednym z celów UE jest ukierunkowanie na proekologiczne fundusze. Słowem – ci, którzy są bardziej zieloni, mają szansę na pozyskanie długoterminowego finansowania. Większość firm wprowadza konieczne zmiany do swej polityki. Nie bez znaczenia jest również fakt, że nowe przepisy przewidują odpowiedzialność finansową zarządów firm za treść raportów ESG. A sankcje mogą być bardzo poważne, podobnie jak za raportowanie fałszywych danych finansowych.

Oczywiście, nadal nie brakuje malkontentów kwestionujących sens działań na rzecz klimatu, ale sytuują się oni w grupie zbliżonej do płaskoziemców…  Są też firmy uprawiające greenwashing, który choć naganny, jednak czasami jest lepszy niż fałszowanie raportów ESG. Kluczowe jest więc zwiększenie świadomości szczególnie zarządów i udziałowców firm. Wpadka środowiskowa czy społeczna może przecież spowodować bardzo istotne straty lub kryzys rekrutacyjny. 

Nie tylko obowiązek

Firmy nie przestrzegające zasad zrównoważonego rozwoju mogą z dnia na dzień stracić kontrahentów i klientów. W Polsce działa bardzo prężnie branża meblarska, która musi zadbać o to, skąd kupuje drewno, czy nie pochodzi ono z krajów objętych sankcjami. Takie aspekty środowiskowe są już dziś bardzo istotne. Producenci, którzy nie uporają się ze zbyt dużym śladem emisyjnym, mogą mieć problemy ze sprzedażą na określonych rynkach. 

Inną, ale bardzo ważną kwestią, jest udział kobiet w zarządach firm. Ideał to 50 proc., co odzwierciedla strukturę społeczeństwa. Nadal wieloma spółkami kierują starsi mężczyźni, którzy posługują się standardami sprzed lat. A przecież strategie firm powinny być nastawione na przyszłość, a nie zwracanie się wstecz. 

– Raportowanie, według wysokich standardów, to nie tylko kolejny obowiązek, ale też przynosi firmom istotne korzyści – dodaje Robert Adamczyk. – Odpowiada na ważne pytania: dlaczego rynek idzie w określonym kierunku, a my nie? Czy nadal jesteśmy wiodącym podmiotem? Pomaga zrozumieć, co jest dla firmy ważne. Pozwala spojrzeć na biznes z nowej perspektywy, móc jednak strategicznie pomyśleć, co jest dobre dla akcjonariuszy. Ja sam odczuwam potrzebę dystansu do tego, co robię. Pomaga mi w tym sport – jestem szermierzem. Dla mnie jest to nie tylko forma odpoczynku, ale też możliwość refleksji. Sprawami, o których mówimy, zajmuję się od czasu studiów. Jestem przekonany, że niedługo nie będziemy już mówić o raportowaniu ESG, ale szerzej o spełnianiu zasad sustainability. Będzie to czymś tak normalnym, jak zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie, czy też jazda w kasku na rowerze lub nartach, choć jeszcze w latach 90. było to czymś nieoczywistym.